हरि चौधरी,

काठमाडौं – आँप, लिची, भुईकटहर, सुन्तला, स्याउ, जस्ता फल काँचो हुँदा अमिला हुन्छन् । तर यिने अमिला फल पाक्दै जाँदा गुलिया हुँदै जान्छने । काँचोमा अमिलो हुने फ ल पाक्दा किन गुलियो हुन्छ भन्ने कुरा रहस्यको कुरा होइन । त्यो त फलभित्र भएको रासायनिक पदार्थहरुको काम हो । काँचो फलमा एक किसिमको रासायनिक पदार्थ रहेको हुन्छ । यसलाई अम्ल भनिन्छ ।

काँचो फलमा अम्लको मात्रा बढी हुन्छ । फल पाक्दै जाँदा विभिन्न किसिमले विस्तार–विस्तार अम्ल पनि चिनीमा बदलिन थाल्छ । जति–जति फल पाक्दै जान्छ त्यति त्यति चिनीको मात्रा पनि बढ्दै जान्छ । यसरी पुरै पाकिसकेको फल गुलियो हुन्छ । सबै काँचा फलमा अमिलो भएपनि हरेक फलको अमिलो फरक फरक हुन्छ ।

यसै गरी आँप, भुईकटहर र लिचीको गुलियो पनि फरक फरक हुन्छ । भिन्ना भिन्नै फलमा अम्लको किसिम र मात्रा पनि फरक फरक हुने भएकोले यस्तो हुन भएको हो । अम्लको मात्रा फरक फर भए जस्तै फलहरु पनि भिन्ना भिन्नै किसिमको गुलियो हुन्छन् । यसरी फलभित्र भएको अम्ल र अम्ल चिनीमा बदलिने कारणले गर्दा नै काँचो फल अमिलो र पाकेको फल गुलियो भएको हो । फरक फरक पलमा अम्लको मात्रा पनि फरक फरक हुने भएकोले फल अनुसार स्वादमा फरक आएको हो ।